Publicaties

Factsheet Bedrijfsmatige performance zorgverzekeraars 2022

Bij alle zorgverzekeraars was in 2022 sprake van een negatief resultaat en is het eigen vermogen gedaald. De oorzaak hiervan was met name negatieve niet-technische resultaten van gemiddeld 37 euro per verzekerde. Daarnaast was het technisch resultaat, van gemiddeld 2 euro per verzekerde, in 2022 niet hoog en bij sommige zorgverzekeraars zelfs negatief. Ondanks dat de stijging van de premies en bijdragen gemiddeld circa 5,1% bedroeg. Het technisch resultaat in 2022 is wel verbeterd ten opzichte van 2021. Voor het verkrijgen van inzicht in de bedrijfsmatige performance van de zorgverzekeraars over 2022 hebben Kompas in Zorg en BS Health Consultancy een factsheet opgesteld. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet Verwachte groei patiënten met diabetes, COPD en hart- en vaatziekten per werkgebied zorggroepen

Als gevolg van de vergrijzing neemt het aantal mensen met een chronische aandoening de komende jaren verder toe. Op basis van uitsluitend demografische ontwikkelingen zal in de periode 2023-2030 het aantal mensen met diabetes, COPD en hart- en vaatziekten in Nederland met gemiddeld 11 tot 14% toenemen. Binnen Nederland is er naar regio echter wel diversiteit in de verwachte mate van groei van deze chronische aandoeningen. Veruit de meeste huisartsen zijn in Nederland aangesloten bij een zorggroep. Zorggroepen bieden volgens een eigen vastgesteld programma zorg aan patiënten met chronische aandoeningen zoals diabetes, COPD en hart- en vaatziekten. Het regionale werkgebied van de verschillende zorggroepen kennen ook een diversiteit in de verwachte mate van groei van de chronische aandoeningen diabetes, COPD en hart- en vaatziekten. Kompas in Zorg en BS Health Consultancy hebben een factsheet opgesteld waarin inzicht wordt gegeven in de verschillen in verwachte ontwikkeling van het aantal patiënten met deze chronische aandoeningen op basis van uitsluitend demografische ontwikkelingen. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet Preferentiebeleid zorgverzekeraars

De kosten van geneesmiddelen zijn de afgelopen jaren met gemiddeld circa 3% gestegen. De stijging wordt met name veroorzaakt door de groeiende uitgaven aan intramurale geneesmiddelen (add-ons). De totale uitgaven aan extramurale geneesmiddelen (betreffende zowel de vergoeding voor de geneesmiddelen als de dienstverlening van de apotheken) zijn tussen 2017 en 2021 met slechts gemiddeld 1% per jaar gestegen. Om de kosten van extramurale geneesmiddelen te beheersen hanteren verschillende zorgverzekeraars diverse kostenbeheersingsmaatregelen zoals het voeren van een zogenoemd preferentiebeleid. Dit voorkeursbeleid is sinds 2005 ingevoerd en heeft tot grote prijsverlagingen geleid. De relatief lage geneesmiddelenprijzen in vergelijking met andere landen is echter ook één van de oorzaken dat de afgelopen jaren steeds vaker sprake is van medicijntekorten.

Kompas in Zorg en BS Health Consultancy hebben een factsheet opgesteld waarin wordt ingegaan op het preferentiebeleid van de verschillende zorgverzekeraars en welk aandeel van de aangewezen geneesmiddelen een generiek geneesmiddelenbedrijf als voorkeursleverancier heeft en welk deel een innovatief geneesmiddelenbedrijf, die oorspronkelijk het patent op het geneesmiddel had. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet Verwachte ontwikkeling chronische aandoeningen en tumorsoorten 2023-2040

De vergrijzing heeft grote impact op de Nederlandse gezondheidszorg. In 2023 is het aandeel 65-plussers in Nederland 20%. In 2040 is dit percentage naar verwachting gestegen naar 25%. De vergrijzing zorgt er onder meer voor dat het aantal mensen met een chronische aandoening verder zal toenemen. Op basis van uitsluitend demografische ontwikkelingen zal in de periode 2023-2040 het aantal mensen met dementie, hartfalen en maculadegeneratie het hardst stijgen. Met meer dan 50%. Ook op het gebied van oncologie zijn sterke stijgingen te verwachten de komende jaren. Veel voorkomende kankervormen waarbij het aantal nieuwe patiënten relatief sterk zal stijgen zijn onder meer huidkanker/plaveiselcelcarcinoom, blaaskanker en darmkanker. De verwachte groei tussen 2023 en 2040 van de incidentie van deze kankervormen bedraagt meer dan 25%. Voor het verkrijgen van inzicht in de verwachte ontwikkeling de komende jaren van het aantal mensen met verschillende vormen van chronische aandoeningen en tumorsoorten in Nederland heeft Kompas in Zorg een factsheet opgesteld. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet Contractering geestelijke gezondheidszorg 2023

De zorgverzekeraars moesten uiterlijk op 12 november 2022 aan hun (potentiële) verzekerden bekend maken welke zorgaanbieders zij hebben gecontracteerd. Begin maart 2023 blijkt uit een inventarisatie door Kompas in Zorg aan de hand van de websites van de zorgverzekeraars dat bij 60% de onderhandelingen zijn afgerond. Dit percentage ligt ongeveer gelijk aan vorig jaar. Begin maart 2022 was bij 57% de onderhandelingen afgerond. Hierbij opgemerkt dat onderhandelingen die wel mondeling zijn geaccordeerd, maar nog niet schriftelijk, veelal nog niet worden meegeteld op de websites van de zorgverzekeraars. De poster is hier te downloaden.

Poster marktaandelen opnamen naar diagnosegroepen per ziekenhuis 2019-2021

Ziekenhuizen worden steeds vaker uitgedaagd om hun speerpunten te kiezen en te benoemen. Kompas in Zorg heeft op een poster het totaal overzicht weergegeven van de marktaandelen van de ziekenhuizen naar opnamen per diagnosegroep (nieuwvormingen, ziekten van hart en vaatstelsel, ziekten van ademhalingsstelsel, ziekte van zenuwstelsel en zintuigen etc.). Behalve het aandeel van het ziekenhuis in de diagnosegroep wordt ook aangegeven wat de positie van het ziekenhuis is ten opzichte van het totaal van opnamen in Nederland. De poster is hier te downloaden.

Factsheet Ontwikkeling reguliere ziekenhuisopnamen 2021 als gevolg van de coronapandemie

Het jaar 2020 was het eerste coronajaar, waarbij de reguliere zorg moest worden afgeschaald om de noodzakelijke zorg aan coronapatiënten te kunnen bieden. De ziekenhuisopnamen van de reguliere zorg waren in 2020 met circa 14% gedaald t.o.v. 2019. In 2021 bleek het niet mogelijk om de reguliere zorg weer evident op te schalen. Op basis van de gepubliceerde gegevens over 2021 blijken de reguliere opnamen met slechts 1% te zijn gestegen t.o.v. 2020. Sommige ziekenhuizen zijn er in 2021 wel in geslaagd om het aantal reguliere ziekenhuisopnamen aanzienlijk te laten toenemen. Eventueel mogelijk gemaakt door regionale afspraken met omliggende ziekenhuizen.

In een factsheet is de ontwikkeling van het aantal reguliere ziekenhuisopnamen in 2021 inzichtelijk gemaakt per ziekenhuis, Regionaal Overleg Acute Zorgketen (ROAZ) regio en diagnosegroep. Een uitgebreidere analyse van ziekenhuisopnamen en sterftecijfers per diagnose(groepen) is voor abonnees te raadplegen via de webbased informatie en analysetool Kompas in Zorg. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet Regionaal geneesmiddelengebruik op recept

In Nederland gebruikt meer dan 6 op de 10 personen een (extramuraal) geneesmiddel die wordt vergoed vanuit de basisverzekering. Er bestaan grote verschillen tussen regio’s in Nederland. Een verklaring voor de verschillen tussen de regio’s kan de leeftijdsopbouw in een regio zijn. Oudere personen gebruiken gemiddeld vaker een geneesmiddel dan jongere personen. Wanneer in de verschillende regio’s wordt gecorrigeerd voor de leeftijdsopbouw blijkt dat er nog steeds verschillen zijn.

In een factsheet biedt Kompas in Zorg inzicht in de regionale verschillen in het geneesmiddelengebruik waarbij gecorrigeerd is voor de leeftijdsopbouw in een regio. Dit op geneesmiddelen totaal niveau en naar een aantal hoofdgroepen. Gedetailleerde gegevens naar geneesmiddelensubgroepen, absolute aantallen en niet-gecorrigeerde gegevens naar leeftijd zijn voor abonnees te raadplegen via de webbased informatie- en analysetool Kompas in Zorg. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet Minimale kwaliteitsvolumenormen medisch specialistische zorg

Vanuit verschillende beroepsgroepen zijn minimale volumenormen opgesteld voor bepaalde behandelingen waarbij het noodzakelijk is dat een minimaal aantal operaties per jaar in het ziekenhuis dienen te worden uitgevoerd om goede zorg te bieden. Als gevolg van de coronapandemie kunnen bepaalde volumenormen in 2021 (net) niet zijn behaald. Het ziekenhuis, de Inspectie voor Gezondheidszorg en Jeugd en de zorgverzekeraars zullen vooral bekijken of een ziekenhuis op structurele basis wel of niet voldoet aan de gestelde volumenormen om eventuele consequenties van het niet meer uitvoeren van de operatie eraan te verbinden. Zorgverzekeraars Nederland (ZN) heeft ook dit jaar voor de contractering 2023 een contracteeradvies volumenormen uitgebracht (gebaseerd op rapportagejaar 2021) die door de zorgverzekeraars wordt meegenomen tijdens de contractering van de ziekenhuizen.

In een factsheet biedt Kompas in Zorg inzicht in het wel of niet behalen van de minimale volumenormen door de verschillende ziekenhuizen op het gebied van operaties bij blaaskanker, operaties bij eierstokkanker en endeldarmoperaties (rectum resecties). Daarbij wordt ook het ZN inkoopadvies aangegeven. Tevens zijn bekende vaste doorverwijsrelaties vanuit andere ziekenhuizen voor de betreffende operatie aangegeven. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet Risicoverevening 2023

Risicoverevening houdt in dat zorgverzekeraars financieel worden gecompenseerd voor verzekerden met een ongunstig risicoprofiel om hiermee risicoselectie tegen te gaan. Alle zorgverzekeraars krijgen uit het Zorgverzekeringsfonds een financiële bijdrage, die de vereveningsbijdrage wordt genoemd. Ongeveer de helft van de inkomsten van een zorgverzekeraar komt uit het Zorgverzekeringsfonds/risicovereveningssysteem. De andere helft komt uit de nominale premies van de basis- en aanvullende verzekering en het eigen risico van de verzekerden.

De vereveningsbijdrage die de zorgverzekeraar vooraf (ex ante) uit het Zorgverzekeringsfonds ontvangt, wordt berekend aan de hand van verschillende kenmerken van de verzekerdenpopulatie. Voorbeelden van vereveningscriteria naast leeftijd en geslacht zijn, de Farmacie Kosten Groepen (FKG) en de Hulpmiddelen Kosten Groepen (HKG). De vereveningscriteria met de daaraan gekoppelde bedragen beïnvloeden het handelen van zorgverzekeraars. Voor het verkrijgen van inzicht in de verschillende FKG’s en HKG’s die zijn opgenomen in het risicovereveningssysteem, alsook de hieraan gekoppelde bedragen die zorgverzekeraars vooraf ontvangen per verzekerde(njaar) die de betreffende hulpmiddelen en/of geneesmiddelen heeft gebruikt, is door Kompas in Zorg een factsheet opgesteld. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet polissen basisverzekering en contractering ziekenhuizen 2023

De zorgverzekeraars moesten uiterlijk op 12 november 2022 hun polissen en de zorgpremies voor het jaar 2023 bekend maken. In de polis en op de website van de zorgverzekeraar moet vanaf deze datum ook duidelijk worden aangegeven met welke zorgaanbieders er afspraken zijn gemaakt. Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) gaf in september 2022 aan een stijging van 8,9% op de zorgpremie voor de basisverzekering 2023 te verwachten.

Voor het verkrijgen van inzicht in de premie(stijging) van de basisverzekering 2023 van de verschillende zorgverzekeraars en de mate waarin tussen ziekenhuizen en zorgverzekeraars de contractering voor 2023 is afgerond heeft Kompas in Zorg een factsheet opgesteld. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet Bedrijfsmatige performance GGZ-aanbieders 2021

Het jaar 2021 is voor de bedrijfsmatige performance van GGZ-aanbieders het tweede jaar waarbij de coronapandemie een grote rol heeft gespeeld. De coronapandemie heeft gevolgen voor de (fysieke en mentale) gezondheid van patiënten en medewerkers. Uitval van zowel patiënten als medewerkers beïnvloeden onder meer de bedrijfsopbrengsten en het resultaat. Daarnaast zijn bij de GGZ aanbieders in 2021 de noodzakelijke voorbereidingen getroffen voor de landelijke invoering van het Zorgprestatiemodel (ZPM) in de bekostiging van de GGZ per 2022.

Ondanks de invloed van de coronapandemie is het financiële resultaat gemiddeld toegenomen bij de GGZ-aanbieders. Het rendement (resultaat / totale opbrengsten) lag in 2021 gemiddeld op 2,3%. In 2020 was het gemiddelde rendement nog 1,1%. De bedrijfsopbrengsten zijn in 2021 met 4,3% toegenomen ten opzichte van 2020.

Voor het verkrijgen van inzicht in de financiële positie van GGZ-aanbieders, die grotendeels worden gefinancierd vanuit de Zorgverzekeringswet, heeft Kompas in Zorg de bedrijfsmatige performance in deze factsheet op een rij gezet. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet Wachttijden ziekenhuizen eind september 2022

Het coronavirus heeft grote gevolgen gehad voor de levering van de zorg door de Nederlandse ziekenhuizen in de afgelopen tweeëneenhalf jaar. Om de benodigde coronazorg te kunnen verlenen is door de ziekenhuizen, met name in de verschillende piekperiodes van de coronapandemie, diverse reguliere zorgverlening uitgesteld. Ook wordt de zorg soms op een andere wijze georganiseerd, zoals met de toepassing van telezorg. Begin oktober 2022 meldde het RIVM dat de najaarsgolf begonnen is en het aantal covidpatiënten dat in het ziekenhuis is opgenomen flink is toegenomen. Voor het verkrijgen van inzicht in de huidige wachttijden van de Nederlandse ziekenhuizen ten opzichte van de wachttijden van vorig jaar, en of er een inhaalslag heeft plaatsgevonden ten opzichte van de relatief lange wachttijden van vorig jaar, heeft Kompas in Zorg een factsheet opgesteld. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet Gemiddeld prijsniveau ziekenhuisbehandelingen 2022

Zorginkoop is voor zorgverzekeraars een kritische succesfactor om in de zorgverzekeringsmarkt een concurrerende zorgpremie neer te kunnen zetten. Alle inkopende zorgverzekeraars sturen bij de onderhandelingen met ziekenhuizen sterk op de kosten/prijs. De ene zorgverzekeraar met meer succes dan de andere. De mate van sturing per individuele zorgverzekeraar is uiteraard ook afhankelijk van het inkoopbeleid en het marktaandeel in het betreffende ziekenhuis. De prijsafspraken tussen individuele ziekenhuizen en zorgverzekeraars zijn uiteraard veelal confidentieel.

Voor het verkrijgen van een algemeen beeld in het prijsniveau van ziekenhuisbehandelingen in 2022 tussen (type) ziekenhuizen en zorgverzekeraars heeft Kompas in Zorg de daadwerkelijk gemaakte prijsafspraken voor 2022 voor ziekenhuisbehandelingen tot € 885 geanalyseerd. Zorgverzekeraars VGZ, CZ en Menzis hebben deze tarieven openbaar gemaakt voor hun verzekerden om een goede afweging tussen zorgaanbieders te kunnen maken voor ziekenhuisbehandelingen die minder kosten dan het hoogste volledige eigen risico van € 885. Het gemiddeld prijsniveau is berekend door de daadwerkelijke overeengekomen prijzen 2022 tussen de betreffende individuele zorgverzekeraars en ziekenhuizen te vergelijken met de gemiddelde gedeclareerde prijs per DBC-zorgproduct in Nederland en te wegen met het gedeclareerde aantal in Nederland per DBC Zorgproduct. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet bedrijfsmatige performance categorale ziekenhuizen en zbc’s 2021

Het jaar 2021 is voor de bedrijfsmatige performance van categorale ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra (zbc’s) het tweede jaar waarbij de coronapandemie een grote rol heeft gespeeld. Er zijn net als in 2020 financiële regelingen getroffen die bij verscheidene zorgorganisaties onderdeel uitmaken van de bedrijfsopbrengsten. De bedrijfsopbrengsten van de categorale ziekenhuizen en zbc’s zijn in 2021 gemiddeld gestegen met 11% ten opzichte van 2020. Bij de ziekenhuizen betrof de groei van de bedrijfsopbrengsten in 2021 circa 3%.

Voor het verkrijgen van inzicht in de (ontwikkeling van de) bedrijfsopbrengsten van de categorale ziekenhuizen en zbc’s heeft Kompas in Zorg de gegevens uit de jaarrekeningen 2021 in een factsheet op een rij gezet. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet Kwaliteitsindicatoren ketenzorg 2021

Jaarlijks worden verschillende kwaliteitsindicatoren over programmatische ketenzorg op basis van gegevens van zorggroepen verzameld en gepubliceerd door de vereniging van organisaties voor eerstelijnszorg InEen. Eind augustus zijn de scores op de kwaliteitsindicatoren over het zorgprogramma diabetes mellitus type 2 over het jaar 2021 toegevoegd in de online informatie en analysetool Kompas in Zorg.

Kompas in Zorg heeft een factsheet opgesteld waarin de prevalentie van diabetes, COPD en hart en vaatziekten (HVZ) per zorggroep in 2021 inzichtelijk wordt gemaakt. Daarnaast wordt ingegaan op de diabetes kwaliteitsindicatoren op het gebied van lipidenprofiel over 2021. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet Productie beeldvormende verrichtingen ziekenhuizen 2021

Het jaar 2021 is voor de productie beeldvormende verrichtingen van ziekenhuizen het tweede jaar waarbij de coronapandemie een belangrijke rol heeft gespeeld. In 2020 was de productie van CT-onderzoeken per saldo met 1% toegenomen ten opzichte van 2019. Enerzijds leidde het afschalen van de reguliere zorg door de coronapandemie tot minder productie bij reguliere patiënten. Anderzijds zijn door de zorg voor de coronapatiënten bijvoorbeeld voor deze patiëntengroep extra CT-onderzoeken uitgevoerd. Bij de MRI-onderzoeken was de productie in 2020 wel duidelijk afgenomen ten opzichte van 2019, met circa 10%. In 2021 is de productie van zowel de CT-onderzoeken als de MRI-onderzoeken weer toegenomen, met respectievelijk 11% en 10% ten opzichte van 2020.

Kompas in Zorg heeft een factsheet opgesteld waarin de ontwikkeling van het aantal uitgevoerde CT-onderzoeken en de ontwikkeling van het aantal uitgevoerde MRI-onderzoeken per ziekenhuis in 2021 ten opzichte van 2020 is opgenomen. Een uitgebreide analyse van de productiegegevens per ZA (Zorgactiviteit) codering is voor abonnees te raadplegen via de online informatie en analysetool Kompas in Zorg. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet Kwaliteitsindicatoren per aandoening medisch specialistische zorg 2021

Het jaar 2021 is voor de kwaliteits- en volume indicatoren medisch specialistische zorg het tweede jaar waarbij de coronapandemie een belangrijke rol heeft gespeeld. Als gevolg van de coronapandemie hadden in 2020 met name voor de meer planbare en minder acute behandelingen minder operaties/verrichtingen plaatsgevonden. Het aantal operaties voor bariatrische chirurgie was in 2020 met 32% afgenomen, voor heupvervanging met 19% en cataract met 14%. In 2021 zijn het aantal operaties/verrichtingen voor deze aandoeningen weer gestegen. Voor bariatrische chirurgie met 17% en 15% voor heupvervanging en cataract. Ook bij de aandoening mammacarcinoom is het aantal operaties in 2021 weer gestegen (met 16%) ten opzichte van een daling van 14% in 2020.

Naast de gemiddelde groei van het aantal operaties/verrichtingen voor verschillende aandoeningen in Nederland totaal in 2021 en 2020 gaat Kompas in Zorg in opgestelde factsheet in op de volumeveranderingen van heupvervangingen in 2021 voor de verschillende (type) zorgorganisaties. Daarbij is als voorbeeld de uitkomstkwaliteitsindicator “% diepe postoperatieve wondinfecties binnen 90 dagen na primaire totale heupprothese (THP)” opgenomen. Een uitgebreide analyse van de kwaliteitsgegevens per aandoening is voor abonnees te raadplegen via de webbased informatie- en analysetool Kompas in Zorg. De komende weken zullen alle beschikbare gegevens per aandoening 2021 worden toegevoegd. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet Bedrijfsmatige performance ziekenhuizen 2021

Het jaar 2021 is voor de bedrijfsmatige performance van ziekenhuizen het tweede jaar waarbij de coronapandemie een grote rol heeft gespeeld. Er zijn net als in 2020 verschillende regelingen getroffen om ziekenhuizen te compenseren voor extra kosten door corona en gemiste inkomsten als gevolg van het afschalen van reguliere zorg. Met zorgverzekeraars zijn via de contractering afspraken gemaakt en zorgen sectorbrede afspraken zoals de CB regeling (continuïteitsbijdrage) en de hardheidsclausule dat coronagerelateerde risico’s worden afgedekt.

Voor het verkrijgen van inzicht in de financiële positie van ziekenhuizen heeft Kompas in Zorg de bedrijfsmatige performance van ziekenhuizen, gebaseerd op de jaarrekeningen 2021, in een factsheet op een rij gezet. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet Algemene kwaliteitsindicatoren ziekenhuizen 2021

Indicatoren die iets zeggen over de algemene kwaliteit van een ziekenhuis zijn: het percentage patiënten dat een gerealiseerde verpleegduur had die minimaal 50% hoger ligt dan verwacht en de ratio werkelijk versus verwacht aantal heropnamen. Dit zijn indicatoren waar bijvoorbeeld de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) ook naar kijkt.

Kompas in Zorg heeft een factsheet opgesteld waarin wordt ingegaan op de scores over 2021 per ziekenhuis van deze twee indicatoren en de ontwikkeling ten opzichte van 2020. Voor de twee indicatoren geldt dat voor de berekening de klinische opnamen voor COVID-19 zijn uitgesloten. Een uitgebreide analyse van de algemene kwaliteitsgegevens per ziekenhuis is voor abonnees te raadplegen via de webbased informatie- en analysetool Kompas in Zorg. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet ontwikkeling kosten en gebruik extramurale genees- en hulpmiddelen 2021

De kosten voor extramurale geneesmiddelen en hulpmiddelen beslaan, na de medisch specialistische zorg, een groot deel van de kosten van de Zorgverzekeringswet (Zvw). De kosten voor farmaceutische zorg èn hulpmiddelen bedroegen in 2020 circa 14% van de totale zorguitgaven Zvw. Een relatieve stijging van de kosten heeft een groot effect op de totale kosten van de basisverzekering.

Voor het verkrijgen van inzicht in de ontwikkeling van de kosten en het gebruik van extramurale geneesmiddelen en hulpmiddelen in 2021 ten opzichte van 2020 heeft Kompas in Zorg een factsheet opgesteld. Een uitgebreide analyse van de kosten en het gebruik van extramurale geneesmiddelen en hulpmiddelen is voor abonnees te raadplegen via de webbased informatie- en analysetool Kompas in Zorg. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet bedrijfsmatige performance 2021 zorgverzekeraars

Het jaar 2021 is voor de bedrijfsmatige performance van zorgverzekeraars het tweede jaar waarbij de coronapandemie een grote rol heeft gespeeld. Zorgverzekeraars hadden net als in 2020 verschillende regelingen getroffen om zorgaanbieders te compenseren voor extra kosten door corona en gemiste inkomsten als gevolg van het afschalen van reguliere zorg. Zorgverzekeraars die relatief veel corona-gerelateerde kosten maakten konden ook in 2021 een extra bijdrage uit het Zorgverzekeringsfonds (Catastroferegeling) ontvangen. Ook hebben zorgverzekeraars onderling solidariteitsafspraken gemaakt om de kosten en bijdragen als gevolg van de coronapandemie te herverdelen. Voor het verkrijgen van inzicht in de bedrijfsmatige performance van de zorgverzekeraars in 2021 heeft Kompas in Zorg een factsheet opgesteld. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet arbeidsrelatie medisch specialisten ziekenhuizen

Minister Kuipers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft in de Hoofdlijnenbrief van maart 2022 een nadere duiding gegeven van de thema’s uit het coalitieakkoord waaronder de transformatie naar passende zorg van medisch specialistische bedrijven (MSB’s). In de brief geeft de Minister aan dat om de transformatie naar passende zorg te bewerkstelligen, (ook) de belemmeringen voor de bestuurbaarheid van ziekenhuizen moeten worden weggenomen en de verkeerde prikkels bij de medisch specialisten en de MSB’s in de ziekenhuizen worden afgeremd. Eén van de genoemde invalshoeken betreft het in loondienst onderbrengen van de vrijgevestigde medisch specialisten. De financiële en juridische gevolgen van die beleidskeuze worden in deze kabinetsperiode nader uitgewerkt.

Op dit moment is circa 55% van de medisch specialisten die werkzaam zijn in een Nederlands ziekenhuis in loondienst. Bij de academische ziekenhuizen zijn in principe alle medisch specialisten in loondienst. In de perifere en topklinische ziekenhuizen zijn de meeste medisch specialisten vrijgevestigd en is slechts ongeveer een derde van de medisch specialisten in loondienst. In de door Kompas in Zorg opgestelde factsheet wordt, naast het landelijk beeld van het aandeel medisch specialisten in loondienst, ook ingegaan op de verschillen per ziekenhuis. Afgezien van de academische ziekenhuizen zijn ook bij de ziekenhuizen zoals het OLVG, Ommelander Ziekenhuis Groningen en Dijklander Ziekenhuis veel specialisten in loondienst. Deze ziekenhuizen hebben gekozen voor het loondienstmodel als besturingsmodel. Ziekenhuis Bernhoven kent het participatiemodel ofwel loondienst met participatie. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet Ontwikkeling regionaal gebruik extramurale geneesmiddelen

De kosten voor het gebruik van extramurale geneesmiddelen zijn de afgelopen jaren slechts in beperkte mate gegroeid. Tussen 2016 en 2020 zijn de kosten, welke worden vergoed vanuit de Zorgverzekeringswet (Zvw), met circa 7% gestegen naar € 3,2 miljard. Het totaal aantal gebruikers is de afgelopen jaren redelijk stabiel gebleven, met uitzondering van 2020. In het eerste coronajaar 2020 is het aantal gebruikers van extramurale geneesmiddelen met 6% gedaald ten opzichte van 2019 naar 10,9 miljoen. Vooral het aantal gebruikers van middelen voor kortdurend gebruik is gedaald. Dit is onder andere terug te zien bij de geneesmiddelengroepen Antimicrobiele middelen voor systemisch gebruik, geneesmiddelen op het gebied van skeletspierstelsel en ademhalingsstelsel.

In de factsheet wordt naast het landelijk beeld per geneesmiddelengroep ook ingegaan op de regionale verschillen in het gebruik van extramurale geneesmiddelen. Regio’s waar relatief veel personen extramurale geneesmiddelen hebben ontvangen in 2020 zijn Limburg, Oost Groningen, Noord en Oost Drenthe, West Noord-Brabant, Zuid Zuid-Holland en Waterland. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet Verwachte ontwikkeling chronische aandoeningen en tumorsoorten

De vergrijzing heeft grote impact op de Nederlandse gezondheidszorg. In 2021 was het aandeel 65-plussers in Nederland bijna 20%. In 2035 is dit percentage naar verwachting gestegen naar ruim 25%. De vergrijzing zorgt er onder meer voor dat het aantal mensen met een chronische aandoening verder zal toenemen. Op basis van uitsluitend demografische ontwikkelingen zal in de periode 2020-2035 het aantal mensen met dementie, hartfalen, maculadegeneratie en parkinsonisme het hardst stijgen. Met circa 50% tot 60%. Ook op het gebied van oncologie zijn sterke stijgingen te verwachten de komende jaren. Veel voorkomende kankervormen waarbij het aantal nieuwe patiënten relatief sterk zal stijgen zijn onder meer blaaskanker, prostaatkanker en dikke darmkanker. De verwachte groei tussen 2021 en 2035 van de incidentie van deze kankervormen ligt rond 25% tot 30%. Voor het verkrijgen van inzicht in de verwachte ontwikkeling de komende jaren van het aantal mensen met verschillende vormen van chronische aandoeningen en tumorsoorten in Nederland en naar regio heeft Kompas in Zorg een factsheet opgesteld. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet Contractering geestelijke gezondheidszorg 2022

De meeste zorgverzekeraars geven in hun ‘Inkoopbeleidsplan geestelijke gezondheidszorg 2022’ aan uiterlijk 12 november 2021 de onderhandelingen afgerond te willen hebben om dan aan hun (potentiële) verzekerden bekend te kunnen maken welke zorgaanbieders zij hebben gecontracteerd. Begin maart 2022 blijkt uit een inventarisatie door Kompas in Zorg aan de hand van de websites van de zorgverzekeraars dat bij 57% de onderhandelingen zijn afgerond. Daarbij opgemerkt dat onderhandelingen die wel mondeling zijn geaccordeerd, maar nog niet schriftelijk, veelal nog niet worden meegeteld op de websites van de zorgverzekeraars. Een reden voor de vertraging in de contractering is, naast de coronapandemie, de invoering van het nieuwe zorgprestatiemodel voor de geestelijke gezondheidszorg en forensische zorg. De factsheet is hier te downloaden.

Poster marktaandelen opnamen naar diagnosegroepen per ziekenhuis 2018-2020

Ziekenhuizen worden steeds vaker uitgedaagd om hun speerpunten te kiezen en te benoemen. Kompas in Zorg heeft op een poster het totaal overzicht weergegeven van de marktaandelen van ziekenhuizen naar opnamen naar diagnosegroep (nieuwvormingen, ziekten van hart en vaatstelsel, ziekten van ademhalingsstelsel, ziekte van zenuwstelsel en zintuigen etc.). Behalve het aandeel van het ziekenhuis in de diagnosegroep wordt ook aangegeven wat de positie van het ziekenhuis is ten opzichte van het totaal van opnamen in Nederland. De poster is hier te downloaden in pdf.

Factsheet Minimale kwaliteitsvolumenormen medisch specialistische zorg

Vanuit verschillende beroepsgroepen zijn minimale volumenormen opgesteld voor bepaalde behandelingen waarbij het noodzakelijk is dat een minimaal aantal operaties per jaar in het ziekenhuis dienen te worden uitgevoerd om goede zorg te bieden. Als gevolg van de coronapandemie kunnen bepaalde volumenormen in 2020 (net) niet zijn behaald. Het ziekenhuis, de Inspectie voor Gezondheidszorg en Jeugd en de zorgverzekeraars zullen vooral bekijken of een ziekenhuis op structurele basis wel of niet voldoet aan de gestelde volumenormen om eventuele consequenties van het niet meer uitvoeren van de operatie eraan te verbinden. Zorgverzekeraars Nederland (ZN) heeft ook dit jaar voor de contractering 2022 een contracteeradvies volumenormen uitgebracht (gebaseerd op rapportagejaar 2020) die door de zorgverzekeraars wordt meegenomen tijdens de contractering van de ziekenhuizen.

In een factsheet biedt Kompas in Zorg inzicht in het wel of niet behalen van de minimale volumenormen door de verschillende ziekenhuizen op het gebied van blaascarcinoom, prostaatcarcinoom en carotis (halsslagader). Daarbij wordt ook het ZN inkoopadvies aangegeven. Tevens zijn bekende vaste doorverwijsrelaties vanuit andere ziekenhuizen voor de betreffende operatie aangegeven. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet: Contractering ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra 2022

De meeste zorgverzekeraars geven in hun ‘Inkoopbeleidsplan medisch specialistische zorg 2022’ aan uiterlijk 1 november 2021 de onderhandelingen afgerond te willen hebben en de afspraken contractueel te hebben vastgelegd, zodat zij op 12 november 2021 aan haar (potentiële) verzekerden bekend kunnen maken welke zorgaanbieders zij hebben gecontracteerd. In een eerdere factsheet van Kompas in Zorg in november 2021 bleek dat volgens de websites van de zorgverzekeraars bij slechts 11% gelukt te zijn.

Twee maanden later heeft Kompas in Zorg opnieuw de gegevens verzameld en weergegeven in een factsheet. Het percentage afgeronde onderhandelingen tussen ziekenhuizen en zorgverzekeraars blijkt te zijn gestegen naar 68%. Ook gegevens over de contractering van categorale ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra (zbc’s) zijn in de factsheet opgenomen. Bij deze zorgaanbieders ligt het percentage hoger. Bij 79% blijken de onderhandelingen (met een positief of negatief resultaat) te zijn afgerond. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet: Ontwikkeling reguliere ziekenhuisopnamen 2020 als gevolg van de coronapandemie

Met de publicatie van de gegevens over de sterftecijfers is het mogelijk om inzicht te geven tot welke daling in het aantal ziekenhuisopnamen van de reguliere zorg de coronapandemie heeft geresulteerd in 2020. Op basis van de tot nu toe gepubliceerde gegevens blijkt dat de ziekenhuisopnamen van de reguliere zorg in 2020 met 14% zijn gedaald t.o.v. 2019. In de factsheet heeft Kompas in Zorg de ontwikkeling van het aantal reguliere ziekenhuisopnamen in 2020 inzichtelijk gemaakt per ziekenhuis en diagnosegroep. De factsheet is hier te downloaden.

Update factsheet beeldvormende verrichtingen ziekenhuizen 2020

Begin september 2021 heeft Kompas in Zorg de factsheet productie beeldvormende verrichtingen ziekenhuizen 2020 uitgebracht. Inmiddels zijn de productiegegevens van de beeldvormende verrichtingen van meer ziekenhuizen bekend geworden. Deze zijn toegevoegd in een geactualiseerde versie van de factsheet. In de factsheet heeft Kompas in Zorg de ontwikkeling van het aantal uitgevoerde CT-onderzoeken en de ontwikkeling van het aantal uitgevoerde MRI-onderzoeken in 2020 ten opzichte van 2019 per ziekenhuis inzichtelijk gemaakt. De factsheet is hier te downloaden

Factsheet huidige gezondheid naar regio’s

Tijdens de coronapandemie is het belang van een gezonde leefstijl groter dan ooit gebleken. De huidige gezondheid en leefstijl is in Nederland niet overal hetzelfde. Voor het verkrijgen van inzicht in de regionale verschillen in de gezondheid en leefstijl in Nederland heeft Kompas in Zorg een factsheet opgesteld. Uit de factsheet blijkt dat met name Noord-Oost Groningen, Zuid-Limburg en Zuid-Zeeland regio’s zijn die achterblijven op het gebied van gezondheid en leefstijl. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet polissen basisverzekering en contractering ziekenhuizen 2022

De zorgverzekeraars moesten uiterlijk op 12 november 2021 hun polissen en de zorgpremies voor het jaar 2022 bekend maken. In de polis en op de website van de zorgverzekeraar moet vanaf deze datum ook duidelijk worden aangegeven met welke zorgaanbieders er afspraken zijn gemaakt. Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) gaf in september 2021 aan een stijging van 2,1% op de zorgpremie voor de basisverzekering 2022 te verwachten.

Voor het verkrijgen van inzicht in de premie(stijging) van de basisverzekering 2022 van de verschillende zorgverzekeraars en de mate waarin tussen ziekenhuizen en zorgverzekeraars de contractering voor 2022 is afgerond heeft Kompas in Zorg een factsheet opgesteld. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet bedrijfsmatige performance categorale ziekenhuizen en zbc’s 2020

Het jaar 2020 is ook voor de bedrijfsmatige performance van categorale ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra (zbc’s) anders dan andere jaren. Als gevolg van de coronapandemie is een continuïteitsregeling overeengekomen en maakt de continuïteitsbijdrage bij verscheidene zorgorganisaties onderdeel uit van de bedrijfsopbrengsten in 2020.

Voor het verkrijgen van inzicht in de (ontwikkeling van de) bedrijfsopbrengsten van de categorale ziekenhuizen en zbc’s heeft Kompas in Zorg de gegevens uit de jaarrekeningen 2020 in een factsheet op een rij gezet. Bij veel categorale ziekenhuizen en zbc’s zijn de totale bedrijfsopbrengsten in 2020 toegenomen ten opzichte van 2019. Gemiddeld zijn de totale bedrijfsopbrengsten gestegen met 6%. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet gemiddeld prijsniveau ziekenhuisbehandelingen 2021

Alle inkopende zorgverzekeraars sturen bij de onderhandelingen met ziekenhuizen sterk op de kosten/prijs. De ene zorgverzekeraar met meer succes dan de andere. De mate van sturing per individuele zorgverzekeraar is uiteraard ook afhankelijk van het inkoopbeleid en het marktaandeel in het betreffende ziekenhuis. De prijsafspraken tussen individuele ziekenhuizen en zorgverzekeraars zijn uiteraard veelal confidentieel.

Voor het verkrijgen van een algemeen beeld in het prijsniveau van ziekenhuisbehandelingen in 2021 tussen (type) ziekenhuizen en zorgverzekeraars heeft Kompas in Zorg de daadwerkelijk gemaakte prijsafspraken voor 2021 voor ziekenhuisbehandelingen tot € 885 geanalyseerd. Zorgverzekeraars VGZ, CZ en Menzis hebben deze tarieven openbaar gemaakt voor hun verzekerden om een goede afweging tussen zorgaanbieders te kunnen maken voor ziekenhuisbehandelingen die minder kosten dan het hoogste volledige eigen risico van € 885. Het gemiddeld prijsniveau is berekend door de daadwerkelijke overeengekomen prijzen 2021 tussen de betreffende individuele zorgverzekeraars en ziekenhuizen te vergelijken met de gemiddelde declareerde prijs per DBC-zorgproduct in Nederland en te wegen volgens het gedeclareerde aantal in Nederland per DBC Zorgproduct. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet Wachttijden ziekenhuizen eind september 2021

Het coronavirus, waarvan de eerste besmetting in Nederland op 27 februari 2020 officieel is gemeld, heeft grote gevolgen gehad voor de levering van de zorg door de Nederlandse ziekenhuizen in de afgelopen anderhalf jaar. Om de benodigde coronazorg te kunnen verlenen is door de ziekenhuizen diverse reguliere zorgverlening uitgesteld of op een andere wijze georganiseerd, zoals met telezorg.

Voor het verkrijgen van inzicht in de huidige wachttijden ten opzichte van de wachttijden voor de coronapandemie heeft Kompas in Zorg in een factsheet de wachttijden van de ziekenhuizen van eind september 2021 vergeleken met de wachttijden van eind februari 2020. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet Bedrijfsmatige performance ziekenhuizen 2020

Het jaar 2020 is ook voor de bedrijfsmatige performance van ziekenhuizen anders dan andere jaren. In 2020 zijn verschillende regelingen getroffen om ziekenhuizen te compenseren voor extra kosten door corona en gemiste inkomsten als gevolg van het afschalen van reguliere zorg. Met de Minister van VWS en de zorgverzekeraars zijn via de zorgcontractering, de Continuïteitsbijdrage (CB)-regeling en de hardheidsclausule financiële afspraken gemaakt met daarin opgenomen een financieel vangnet.

Voor het verkrijgen van inzicht in de financiële positie van ziekenhuizen heeft Kompas in Zorg de bedrijfsmatige performance van ziekenhuizen, gebaseerd op de jaarrekeningen 2020, in een factsheet op een rij gezet. De factsheet is hier te downloaden

Factsheet productie beeldvormende verrichtingen ziekenhuizen 2020

Het jaar 2020 is ook voor de productie beeldvormende verrichtingen van ziekenhuizen anders dan andere jaren. Enerzijds heeft het afschalen van de reguliere zorg door de coronapandemie geleid tot minder productie van beeldvormende verrichtingen bij reguliere patiënten. Anderzijds door de zorg voor de coronapatiënten zijn bijvoorbeeld voor deze patiëntengroep extra CT-onderzoeken uitgevoerd. In 2020 is de productie van CT-onderzoeken per saldo met 2% toegenomen ten opzichte van 2019.

Kompas in Zorg heeft een factsheet opgesteld waarin de ontwikkeling van het aantal uitgevoerde CT-onderzoeken en de ontwikkeling van het aantal uitgevoerde MRI-onderzoeken in 2020 ten opzichte van 2019 per ziekenhuis inzichtelijk wordt gemaakt. De factsheet is hier te downloaden

Factsheet Kwaliteitsindicatoren ketenzorg 2020

Jaarlijks worden verschillende kwaliteitsindicatoren over programmatische ketenzorg op basis van gegevens van zorggroepen verzameld en gepubliceerd door de vereniging van organisaties voor eerstelijnszorg InEen. Deze week zijn de kwaliteitsindicatoren over het zorgprogramma diabetes mellitus type 2 over het jaar 2020 toegevoegd in de webbased informatie- en analysetool Kompas in Zorg.

Kompas in Zorg en BS Health Consultancy hebben een factsheet opgesteld waarin de gemiddelde prevalentie van diabetes, COPD en hart en vaatziekten (HVZ) per zorggroep in 2020 inzichtelijk wordt gemaakt. Daarnaast wordt ingegaan op de diabetes kwaliteitsindicatoren op het gebied van lipidenprofiel over 2020. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet Algemene kwaliteitsindicatoren ziekenhuizen 2020

Indicatoren die iets zeggen over de algemene kwaliteit van een ziekenhuis zijn: het percentage patiënten dat een gerealiseerde verpleegduur had die meer dan 50% hoger ligt dan verwacht en de ratio werkelijk versus verwacht aantal heropnamen. Dit zijn parameters waar bijvoorbeeld de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) ook naar kijkt.

Kompas in Zorg en BS Health Consultancy hebben een factsheet opgesteld waarin wordt ingegaan op de scores over 2020 van deze twee indicatoren en de ontwikkeling ten opzichte van 2019. Voor de twee indicatoren geldt dat voor de berekening over 2020 de klinische opnamen voor COVID-19 zijn uitgesloten. Een uitgebreide analyse van de algemene kwaliteitsgegevens per ziekenhuis is voor abonnees te raadplegen via de webbased informatie- en analysetool Kompas in Zorg. Deze week zijn de beschikbare algemene kwaliteitsgegevens per ziekenhuis 2020 toegevoegd in Kompas in Zorg. De factsheet is hier te downloaden.

Factsheet Kwaliteitsindicatoren per aandoening MSZ 2020

Het jaar 2020 is ook voor de kwaliteitsindicatoren medisch specialistische zorg anders dan andere jaren. Niet alleen het volume van verschillende verrichtingen is anders als gevolg van de coronapandemie ook de interpretatie van verschillende kwaliteitsindicatoren. Zo hebben bijvoorbeeld na cataractoperaties minder vaak (fysieke) nacontroles op de poli plaatsgevonden, wat effect heeft op bepaalde proceskwaliteitsindicatoren. Ook kunnen zorgorganisaties keuzes hebben gemaakt om de meer acutere en daarmee soms lastige gevallen te behandelen waardoor de case-mix is veranderd ten opzichte van voorgaande jaren.

Kompas in Zorg en BS Health Consultancy hebben een factsheet opgesteld waarin wordt ingegaan op de gevolgen van de coronapandemie voor het volume van verrichtingen en als voorbeeld is de uitkomstkwaliteitsindicator “% diepe postoperatieve wondinfecties binnen 90 dagen na primaire totale heupprothese (THP)” per zorgorganisatie opgenomen. Een uitgebreide analyse van de kwaliteitsgegevens per aandoening is voor abonnees te raadplegen via de webbased informatie- en analysetool Kompas in Zorg. Deze week is het eerste deel van de kwaliteitsindicatoren 2020 per aandoening toegevoegd. De komende weken zullen alle beschikbare gegevens per aandoening 2020 worden toegevoegd.

Factsheet zorgverzekeraars
Polissen basisverzekering en contractering ziekenhuizen 2021

Contractering 2021 zorgverzekeraars en ziekenhuizen nog meer vertraagd

Op uiterlijk 12 november 2020 hebben de zorgverzekeraars hun zorgpremies voor het jaar 2021 bekend gemaakt. Op die datum moet in de polis en op de website van de zorgverzekeraar ook zijn aangegeven met welke zorgaanbieders er afspraken zijn gemaakt. Volgens de websites van de zorgverzekeraars blijkt gemiddeld slechts 16% van de ziekenhuiszorg daadwerkelijk gecontracteerd te zijn. ONVZ, VGZ en Achmea hebben voor 2021 over het algemeen voor een lagere premiestijging gekozen. Overall stijgen de premies per saldo rond de verwachte premiestijging van 4,2% van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Dit blijkt uit een analyse van Kompas in Zorg en BS Health Consultancy van de nieuwe zorgpolissen en de contractafspraken met zorgaanbieders.

Premies van de naturapolissen stijgen gemiddeld conform verwachting van het ministerie van VWS

De premie van de reguliere naturapolis - de meest gekozen polis - van de 4 grote zorgverzekeraars Zilveren Kruis, VGZ, CZ en Menzis is met respectievelijk 2%, 4%, 7% en 6% gestegen. Bij de goedkopere naturazorgpolissen met een jaarpremie onder de € 1.400 is de premiestijging beperkt gebleven. Overall stijgen de premies per saldo rond de verwachte stijging van het Ministerie van VWS van 4,2%.

Contracteringsgraad ziekenhuiszorg loopt weer verder achter

De meeste zorgverzekeraars hebben in hun ‘Inkoopbeleidsplan Medisch Specialistische Zorg 2021’ aangegeven uiterlijk 1 november 2020 de onderhandelingen afgerond te willen hebben en de afspraken contractueel te hebben vastgelegd, zodat zij op 12 november 2020 aan haar (potentiële) verzekerden bekend kunnen maken welke zorgaanbieders zij hebben gecontracteerd. Gemiddeld blijkt slechts 16% daadwerkelijk gecontracteerd te zijn volgens de websites van de zorgverzekeraars. Dit is een daling ten opzichte van vorig jaar toen nog 27% van de ziekenhuizen op de peildatum was gecontracteerd. De COVID-19 pandemie is een voordehand liggende verklaring voor deze daling. Maar daarnaast kunnen veranderingen in de interne zorginkooporganisatie bij individuele zorgverzekeraars een rol spelen. Zorgverzekeraars Zilveren Kruis en CZ hebben met respectievelijk 38% en 31% de meeste contractonderhandelingen voor 2021 afgerond.

Factsheet ontwikkeling wachttijden ziekenhuizen

Groei wachttijden ziekenhuizen door coronavirus blijft beperkt

De Nederlandse Zorgautoriteit heeft op 1 juli 2020 ziekenhuizen opgeroepen om wachttijden weer te publiceren nu de reguliere zorg weer kan worden opgeschaald. Uit een analyse van Kompas in Zorg en BS Health Consultancy onder 45 ziekenhuizen die reeds hun actuele wachttijden anno eind juni 2020 hebben gepubliceerd, blijkt dat de groei van de wachttijden van de poliklinieken beperkt is gebleven tot de specialismen dermatologie, gynaecologie, KNO, oogheelkunde en orthopedie. De gemiddelde groei in wachttijd in Nederland eind juni 2020 ten opzichte van eind februari 2020 ligt afhankelijk van het specialisme tussen de 14% en 50%.

Het coronavirus, waarvan de eerste besmetting in Nederland op 27 februari 2020 officieel is gemeld, heeft grote gevolgen gehad voor de levering van de zorg in de afgelopen maanden door de Nederlandse ziekenhuizen. Om de benodigde coronazorg te kunnen verlenen is door de ziekenhuizen diverse reguliere zorgverlening uitgesteld of op een andere wijze georganiseerd, zoals met telezorg. Uit de vergelijking onder 45 ziekenhuizen van de wachttijden van polikliniekbezoeken per specialisme van eind juni met de wachttijden van eind februari 2020, blijkt dat de groei van de wachttijden van de poliklinieken beperkt is gebleven tot de specialismen dermatologie, gynaecologie, KNO, oogheelkunde en orthopedie. De gemiddelde groei in wachttijd in Nederland ligt afhankelijk van het specialisme tussen de 14% en 50%. De wachttijden van cardiologie, interne geneeskunde, kindergeneeskunde, longziekten, neurologie, reumatologie en urologie lijken zelfs te zijn gedaald, gemiddeld tussen de 9% en 28%. Dit beeld is met name terug te zien in de regio’s West- (provincies Utrecht, Noord- en Zuid-Holland) en Zuid-Nederland (provincies Noord-Brabant, Limburg en Zeeland). Vooral de niet-acute en planbare afspraken zijn in de afgelopen maanden afgezegd, wat is terug te zien in de stijging van de wachttijden van de polikliniekbezoeken van de minder spoedeisende specialismen. Ditzelfde geldt voor de wachttijden van operaties. Voornamelijk de wachttijden van niet-spoedeisende operaties zijn gestegen, zoals die van een totale heupvervanging met gemiddeld 40%.

Factsheet zorgverzekeraars
Polissen basisverzekering en contractering ziekenhuizen 2020

Contractering zorgverzekeraars en ziekenhuizen laat langer op zich wachten

Op uiterlijk 12 november 2019 hebben de zorgverzekeraars hun zorgpremies voor het jaar 2020 bekend gemaakt. Op die datum moet in de polis en op de website van de zorgverzekeraar ook zijn aangegeven met welke zorgaanbieders er afspraken zijn gemaakt. Volgens de websites van de zorgverzekeraars blijkt gemiddeld nog maar een kwart (27%) van de ziekenhuiszorg daadwerkelijk gecontracteerd te zijn. De premies van de naturapolissen zijn in het algemeen licht gedaald. De premies van de relatief goedkopere zorgpolissen zijn daarentegen sterker gestegen, rond de verwachte premiestijging van 2,7% van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Dit blijkt uit een analyse van Kompas in Zorg en BS Health Consultancy van de nieuwe zorgpolissen en de contractafspraken met zorgaanbieders.

Premie van de naturapolissen veelal gedaald, overige polissen gestegen

De premie van de naturapolis - de meest gekozen polis - van de grote zorgverzekeraars Zilveren Kruis, VGZ, CZ is met respectievelijk -1%, -1%, -3% gedaald. Bij Menzis is deze met 1% gestegen. De premies van de relatief goedkopere zorgpolissen zijn over het algemeen sterker gestegen, rond de verwachte stijging van het Ministerie van VWS van 2,7%. Een duidelijke uitzondering geldt voor concern CZ. De verschillen in premiestijgingen tussen de naturapolissen en de goedkopere zorgpolissen dienen in het licht te worden gezien van de dit jaar verplichte halvering van de maximale 10% collectiviteitskorting naar 5% op de basisverzekering. Op de naturapolissen werd voorheen veelal een hogere collectiviteitskorting verstrekt en de goedkopere zorgpolissen worden meestal niet in een collectiviteit met korting aangeboden.

Contracteringsgraad ziekenhuiszorg loopt verder achter

De meeste zorgverzekeraars hebben in hun ‘Inkoopbeleidsplan Medisch Specialistische Zorg 2020’ aangegeven uiterlijk 1 november 2019 de onderhandelingen afgerond te willen hebben en de afspraken contractueel te hebben vastgelegd, zodat zij op 12 november 2019 aan haar (potentiële) verzekerden bekend kunnen maken welke zorgaanbieders zij hebben gecontracteerd. Dit is evenals in 2018 wederom niet gelukt. Gemiddeld blijkt slechts ongeveer een kwart (27%) daadwerkelijk gecontracteerd te zijn volgens de websites van de zorgverzekeraars. Dit is een daling ten opzichte van vorig jaar toen nog een derde (35%) van de ziekenhuizen op de peildatum was gecontracteerd. Zorgverzekeraar Menzis heeft met 63% de meeste contractonderhandelingen afgerond.

Factsheet Bedrijfsmatige performance ziekenhuizen 2018

Stijging bedrijfsopbrengsten, daling van het rendement

De bedrijfsopbrengsten van de Nederlandse ziekenhuizen zijn in 2018 met gemiddeld 3,4% gestegen. Met name de perifere ziekenhuizen kennen een relatief hoge stijging van de bedrijfsopbrengsten met 4,2%. Ook het rendement is gestegen bij de perifere ziekenhuizen van 1,05% in 2017 naar 1,50% in 2018. Het rendement bij topklinische ziekenhuizen is ook gestegen naar 1,55% in 2018. In tegenstelling tot de UMC’s, daar is het rendement gedaald naar 1,59% in 2018. Het resultaat als percentage van de omzet is gemiddeld voor alle Nederlandse ziekenhuizen licht gedaald naar 1,55%.

Voor het verkrijgen van inzicht in de financiële positie van ziekenhuizen hebben Kompas in Zorg en BS Health Consultancy de bedrijfsmatige performance van ziekenhuizen - gebaseerd op de jaarrekeningen 2018 - in de te downloaden factsheet 2018 op individueel ziekenhuis- en sectorniveau in beeld gebracht.

Factsheet zorgverzekeraars
Polissen basisverzekering en contractering ziekenhuizen 2019

Veel contractafspraken zorgverzekeraars en ziekenhuizen niet tijdig afgerond

Op uiterlijk 12 november 2018 hebben de zorgverzekeraars hun zorgpremies voor het jaar 2019 bekend gemaakt. Op die datum moet in de polis en op de website van de zorgverzekeraar ook zijn aangegeven met welke zorgaanbieders er afspraken zijn gemaakt. Daar waar de premiestijgingen van de basisverzekering 2019 bij veruit de meeste polissen onder de verwachte stijging van 9,5% van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport blijven, loopt de contracteringsgraad van ziekenhuizen door zorgverzekeraars op de peildatum van 13 november echter nog ver achter. Volgens de websites van de zorgverzekeraars blijkt gemiddeld nog maar een derde (35%) van de ziekenhuiszorg daadwerkelijk gecontracteerd te zijn. Dit blijkt uit een analyse van Kompas in Zorg en BS Health Consultancy van de nieuwe zorgpolissen en de contractafspraken met zorgaanbieders.

De tien goedkoopste zorgpolissen zijn gemiddeld met 3% gestegen

De premie van de naturapolis - de meest gekozen polis - van de vier grote zorgverzekeraars Zilveren Kruis, VGZ, CZ en Menzis is met respectievelijk 6%, 4%, 7% en 3% gestegen. De premies van de relatief goedkopere zorgpolissen zijn over het algemeen minder sterk gestegen. De tien goedkoopste zorgpolissen zijn gemiddeld 3% gestegen. De premiestijgingen van de basisverzekering 2019 liggen bij veruit de meeste polissen onder de verwachte stijging van 9,5% van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, met uitzondering van de restitutie zorgpolissen van ONVZ en Eno.

Contracteringsgraad ziekenhuiszorg loopt achter

De meeste zorgverzekeraars hebben in hun ‘Inkoopbeleidsplan Medisch Specialistische Zorg 2019’ aangegeven uiterlijk 1 november 2018 de onderhandelingen afgerond te willen hebben en de afspraken contractueel te hebben vastgelegd, zodat zij op 12 november 2018 aan haar (potentiële) verzekerden bekend kunnen maken welke zorgaanbieders zij hebben gecontracteerd. Dit is niet gelukt. Gemiddeld blijkt slechts een derde (35%) daadwerkelijk gecontracteerd te zijn volgens de websites van de zorgverzekeraars. Zorgverzekeraar Menzis had op 13 november 2018 met 72% de meeste contractonderhandelingen afgerond.

Factsheet Bedrijfsmatige performance ziekenhuizen 2017

Financiële druk op ziekenhuizen neemt toe

Het overheidsbeleid van de afgelopen jaren, waaronder de gesloten Hoofdlijnenakkoorden, invoering van de integrale tarieven en volledige financieel risicodragerschap voor ziekenhuizen, heeft grote impact op de ziekenhuissector. De financiële druk bij ziekenhuizen wordt o.a. versterkt door de relatief snel stijgende kosten van intramurale geneesmiddelen en de ontwikkeling van de (zorginkoop)rol van zorgverzekeraars. Voor het verkrijgen van inzicht in de financiële positie van ziekenhuizen hebben Kompas in Zorg en BS Health Consultancy de bedrijfsmatige performance van ziekenhuizen - gebaseerd op de jaarrekeningen 2017 - in de te downloaden factsheet 2017 op individueel ziekenhuis- en sectorniveau in beeld gebracht.

UMC’s presteren het best, positie perifere ziekenhuizen meer onder druk

De bedrijfsopbrengsten van de Nederlandse ziekenhuizen zijn in 2017 met gemiddeld 1,5% gestegen. Met name de UMC’s kennen een relatief hoge stijging van de bedrijfsopbrengsten met 2,2%. Het resultaat als percentage van de omzet is gemiddeld voor alle Nederlandse ziekenhuizen gelijk gebleven met 1,7%. Het rendement is bij de UMC’s en topklinische ziekenhuizen gestegen in 2017 in tegenstelling tot de perifere ziekenhuizen waarbij het rendement is gedaald van 1,9% in 2016 naar 1,2% in 2017. Evenals het rendement is de DSCR gedaald bij de perifere ziekenhuizen van 1,8 in 2016 naar 1,6 in 2017. De Debt service coverage ratio (DSCR) is een ratio die wordt gebruikt om een beeld te verkrijgen van de betalingscapaciteit van een organisatie in verhouding tot de financiële verplichtingen.

Factsheet Bedrijfsmatige performance ziekenhuizen 2016

Rendement ziekenhuizen gedaald ondanks stijging omzet

Het bedrijfsresultaat van de Nederlandse ziekenhuizen is in 2016 gedaald ten voordele van de honorariumkosten van vrijgevestigde medisch specialisten. Het resultaat uit gewone bedrijfsvoering als percentage van de omzet is gemiddeld voor alle Nederlandse ziekenhuizen gedaald van 1,8% in 2015 naar 1,6% in 2016 en ligt nog net boven de norm van ongeveer 1,5%. De afname is veroorzaakt door de gemiddelde daling bij de topklinische ziekenhuizen van 1,7% naar 1,0%. Het resultaat bij de Universitaire Medische Centra bleef gemiddeld stabiel op 2,4% en bij de perifere of algemene ziekenhuizen steeg het resultaat gemiddeld van 1,2% naar 1,8%. Dit blijkt uit de analyse van de jaarrekeningen 2016 van de Nederlandse ziekenhuizen door Kompas in Zorg.

Stijgende omzet ziekenhuizen

De bedrijfsopbrengsten van de Nederlandse ziekenhuizen stegen met gemiddeld 3,3% in 2016. Met name de Universitaire Medische Centra (UMC’s) laten een relatief hoge stijging van 5,5% zien. Dit wordt onder meer veroorzaakt door de stijging van de add-on vergoedingen van geneesmiddelen en de (financiële) ruimte die door zorgverzekeraars wordt geboden om meer focus te leggen op complexe zorg. De omzet van de topklinische ziekenhuizen en de perifere ziekenhuizen stegen respectievelijk met 2,2% en 2,3%.

Verbeterde liquiditeits- en solvabiliteitspositie

De liquiditeit, ofwel de mate waarin een ziekenhuis aan haar lopende betalingsverplichtingen kan voldoen, is in 2016 gemiddeld licht toegenomen van 121% in 2015 naar 127% in 2016. De norm die bij de liquiditeit wordt gehanteerd is 100%. Met name de UMC’s kennen een relatief hoge liquiditeit (146% in 2016) en de perifere ziekenhuizen een relatief lage (113% in 2016).

De solvabiliteit of vermogensniveau, uitgedrukt in het eigen vermogen als percentage van de omzet, is een kengetal dat de financiële draagkracht van een ziekenhuis op lange termijn weergeeft. De norm die veelal gehanteerd wordt bij dit kengetal is tenminste 15%, maar de daadwerkelijk gehanteerde norm door banken is uiteraard ook afhankelijk van de (bijzondere) omstandigheden van het betreffende ziekenhuis. Evenals de liquiditeitspositie is de solvabiliteitspositie van de ziekenhuizen in 2016 gemiddeld verbeterd, van 22% naar 23%. Ook hier geldt dat de UMC’s gemiddeld het hoogste niveau kennen (26% in 2016) en de perifere ziekenhuizen gemiddeld het laagste (22% in 2016).